Mag het licht uit

Een operatie. Een geslaagde buik operatie. Het betrof het verwijderen van een cyste van de lever en het schaambeen. Een moeilijke operatie. Maar wel geslaagd. Echter in een ander ziekenhuis komen ze er twee jaar later achter dat er nog een pincet in de buik zit. De patiënt leeft nog. De patiënt had weliswaar nog klachten van buikpijn, die door de eerste chirurg weg werden gesnauwd, want de operatie is goed gegaan.  Daarop ging de patiënt naar een ander ziekenhuis en daar vonden ze dus de pincet. Buik open en pincet eruit. En de chirurg van de eerste operatie kreeg de zwarte piet toegeschoven. Ook van de buikbreuk ontstaan door de tweede operatie. De patiënt en de familie van de patiënt gaan dus naar de politie. De politie schakelt het leger in en de chirurg en de anesthesist worden opgepakt. Dit gebeurde op 30 december 2016. Mannen in leger uniform komen rustig! het operatie gebouw binnen en vragen vriendelijk om mee te komen.  Wij zien het gebeuren en weten in eerste instantie niets van het bovenstaande verhaal. Het eerste dat wij denken is, daar gaan onze chirurg en anesthesist. Het tweede dat wij denken is dat kan ook met ons gebeuren. Normaal gesproken ga je naar de chirurg toe, of telefoneren ziekenhuizen met elkaar, of ga je naar de ziekenhuisdirecteur, maar aangezien het gehele juridische systeem het raam uit is geflikkerd met de intrede van de noodtoestand, kun je dus gewoon naar het leger stappen en je gelijk halen. Misschien sluiten ze je op in het gevang, misschien martelen ze je, misschien moet je heel erg veel geld betalen, misschien hebben wij geen zin in deze onzin. Wij begrijpen de onvrede van de familie, dat staat buiten discussie, maar om de enige chirurg en de enige anesthesist op de pakken in een omgeving van 80x80 km is niet echt slim. Dat vonden de militairen officieren in K. kennelijk ook en ’s middags, laat, kwamen ze terug en werden ze ontvangen met bloemen en lofzang. En het was net op tijd, want Werner moest een keizersnede doen. En nee er is geen pincet achtergebleven. (hopen we)

Rond oud en nieuw waren wij in Nazret, een Oromo bolwerk, waar wij dat weekend verplicht moesten zijn, omdat er een conferentie was georganiseerd door het Oromo Health Bureau omtrent de maternal health. Dus zaterdagochtend 31 december 2016 om 05.00 uur gingen we op pad. Om 09.00 uur waren wij er. Een zaal vol. Er was wat wifi en de slides waren gelukkig in het Engels, maar de rest was in lokale taal. Het waren zaken omtrent registreren van moedersterfte, het voorkomen van fistels door prolonged labor en het screenen op baarmoederhalskanker. Op zondag moest er dus per Health Centre of ziekenhuis meteen een plan op worden gesteld. Allemaal prima! En daarna krijg je geld...? Op zondag hadden we de taken verdeeld. Elize maakte een contract voor een tandarts in Owangai, ons project in Oeganda (jaaa een tandarts op ons project! Yes yes yes yes!!!) en Werner ging naar de presentaties. En hij staat in de rij, waar je geld krijgt. Je bent toch Nederlander en gaat efkes kijken. En zo krijgt iedereen geld toegeworpen. In totaal werd er voor minstens 8000 euro weggegeven. Door de grote ontwikkelingshulporganisaties. U kent ze wel: UNICEF, Cuamm, WHO, World Food Programme, USAID, etc. Dus als u iets gedoneerd heeft  rond de kerst aan een van de grote organisaties dan is de kans aanwezig dat het is beland in de handen van Ethiopische hulpverleners die een weekend lang verplicht naar een congres moeten, daar heel de dag op hun telefoon spelletjes zitten te spelen en op zondag lekker op tijd vertrekken en dus nooit een plan gaan maken voor hun eigen health centre.

Van het stoffige Nazret weer terug naar Gambo waar het op 7 en 8 januari 2017 Ethiopisch kerstfeest was! Twee keer kerst voor ons. Dus nog steeds stond Van Duin op, hadden we ’s avonds kaarsjes aan en maakten we het samen gezellig. Op kerstavond zijn we naar de kerk geweest die op de missie staat. Het was een vrolijke boel met een grote stal, een koor, een djembe, veel geklap, veel gedans en tussendoor even gestoord worden voor een spoedgeval in het ziekenhuis. Werner had dit weekend namelijk dienst, want de rest van de dokters en de anesthesist die vieren kerst met de familie. Het spoedgeval viel wel mee, dus hij sloot snel weer aan. Na de kerstdienst aten we net zoals elke avond samen met  de priesters, de ziekenhuisdirecteur en de andere vrijwilligers, maar nu was er chocola, wijn en allemaal lekkere dingetjes, waardoor wij echt het idee hadden dat het ook echt kerst was. Kerst en eten, das toch een mooie associatie?

De kerst was verder vredig en wij besloten om wat meer van het land te gaan zien. We gaven de opdracht alle zwangere door te sturen, want hier konden we de veiligheid niet garanderen ivm het ontbreken van een anesthesist. Dus wij gingen naar de Bale Mountain National Park. Dat ligt 200 km ten oosten van Gambo. Eerst pak je het staal op wielen naar A.N. dan pak je een afgeragde toyota bus naar Shashamene en daar pak je nog zo’n toyota bus naar Dinsho. In totaal doe je 6 uur over 200 km. Dat kunnen wij ons in Nederland, alleen voorstellen als je met de trein gaat in de herfst.

Rond 16.00 uur waren wij bij Dinsho Head Quarters, waar we meteen de planning voor de hele week maakten. Het was een kilometertje lopen naar wat de Dinsho Lodge wordt genoemd en volgens de gids, die we mee hebben, ook de beste betaalbare plek is om te verblijven. Het is eigenlijk meer een groot huis met een aantal kamers waar je badkamer deelt en je s’ avonds probeert warm te houden rond het haardvuur. Maar de omgeving is prachtig. Op 3100 meter bevinden zich bijzonder bomen en hertachtige. We zagen de Mountain Nyala met zijn grote gewei en veel grote wrattenzwijnen rond de ‘lodge’ hun ronden doen. Op dinsdagochtend 10 januari 2017 vertrokken wij met gids Abu en twee paarden, met elk een man richting camp sodota. De paarden droegen de tent, de slaapzaken en de matjes en het eten, dat we geregeld hadden. De afstand bedroeg 20 km en we zouden klimmen naar 3500 meter. De eerste 8 km liepen wij gestaag omhoog door een boerenlandschap, vergezeld door een strakblauwe hemel en een warme wind in de rug. We zagen veel roofvogels en de lokale mensen in nog hardere omstandigheden wonen dan in Gambo. Bijna over de helft passeerden we het laatste huis en was het ons tegen de elementen. We bevonden ons in het gebied van dieren die bijna uitgestorven zijn. Overal doken ratjes en muizen weg, de maaltijd van de Ethiopische Wolf, waarvan er maar ongeveer 450 op de aardbol rond banjeren. Maar deze dag geen Wolf van Ethiopische origine. Wel een mooi ruig steeds kaler wordend landschap. Om 16.30 uur waren we er. En dat was goed ook. De tent stond al en er was thee in een hutje. Daarna richten we de tent in en aten wat.

Zodra de zon onder is, daalt de temperatuur zo snel dat je lichaam zich niet aan kan passen. Wat een kou! Om half acht lagen wij ingewikkeld in een deken in de slaapzak. Maar het wordt pas echt een feest als je om half 1 ’s nachts even moet plassen en je merkt dat de fles water is bevroren. Het feest wordt nog groter als de rits van je slaapzak niet meer werkt. Dus trek je drie broeken, en zes lagen bovenkleding aan en probeer je het uit te zingen. Die nacht die vergeten wij nooit meer. De maan zo helder! De kou, zo bijtend. De tent, zo waardeloos. Maar de ervaring, onbetaalbaar. Tegen de tijd dat de zon bijna op kwam waren wij wel wakker en wachtten op de warmte. Het plafond van de tent was bevroren door onze adem en Elize haar bril had ijskristallen. Maar zodra de zon komt is dat alles zo weer weg en klimt de temperatuur in de tent snel naar 2,8 graden (geen typefout). Voor de bevroren plassen buiten duurt dat nog wel wat langer. We zetten de flessen water in de zon en aten een ontbijt in de zon. Dat ging er wel in. Om 08.00 uur gingen we ‘uitgerust’ weer op pad, weer terug naar Dinsho. Gelukkig zagen we nu wel een paar Wolven en zelfs in jachtmodus. Genetisch is het een wolf, maar qua uiterlijk toch meer een vos. Maar dit op deze hoogte dat is toch wel bizar.

Deze dag was zwaar. Niet alleen vanwege de slechte nacht, de blaren, de hoogte en de zon, maar ook omdat Gambo en zijn frustraties kennelijk al zoveel van ons hadden gevergd dat je voor de laatste 7 km echt alles op karakter moet doen. Net zoals daar moet je dit zelf doen. Je krijgt geen hulp van je collega’s, je doet het omdat jij gelooft dat de mensheid dit verdiend! En wij doen het samen, stap voor stap, totdat we weer terug waren en toen eindelijk de schoenen uit konden doen. Zitten! Even niks! Een biertje! En wat eten!

(sorry het is een lang verhaal ditmaal)

Voor donderdag hadden we gelukkig een andere planning. We gingen om 08.00 uur ’s ochtends met dezelfde gids in een 4x4 naar de zuidkant van het park. Via Robe reden we naar zuidelijke richting en klommen naar het Sanetti Plateau. Een buitenaards landschap met enkel wat lage begroeiing en lobelia’s staren ons aan. Ruigheid waar wind en gelukkig ook die dag zon geen medelijden hebben. De chauffeur reed ons de Tulu Dimtu op en stapte uit. Wat een wind! En, wat een kou! Op 4377 meter hoogte in Afrika is het afzien en na wat foto’s en filmpjes doken we de auto weer in. De weg naar de zuiden ging verder. Het plateau eindigde en de weg ging weer omlaag naar Harenna Forest. Daar een totaal ander landschap. Bamboe bos, regenwoud en zo mooi groen! We wandelden daar nog anderhalf uur in deze groene oase en zagen prachtige watervallen. Toen was het tijd om terug te gaan. Aan het eind van de middag toen we in Robe, de plaats waar we die nacht wilden overnachten, vond de linker voorband dat het genoeg was geweest. Gelukkig is er niks gebeurd! Gelukkig niet. Maar het is een wonder dat het met het afdalen van de berg (aan twee kanten) god zij dank goed gegaan is! En de nieuwe band die er op ging, die had al net zoveel profiel als de band die het net had begeven. Daarna gelukkig veilig in Robe!

Over Robe valt niks nuttigs de vertellen. Ook over de weg terug niet, vorige week vrijdag naar Gambo. Maar de Bale Mountains hebben ons wel duidelijk gemaakt dat wij zowel fysiek als mentaal aan onze grenzen zijn gekomen. Tel daarbij op dat je de patiënt niet meer kan vertrouwen, even terug gerefereerd naar de eerste alinea en een gemakkelijke conclusie kan worden getrokken. Een groep schreeuwende kun je zien aankomen, militairen daar kun je mee praten, maar een patiënt die je probeert te helpen en je vervolgens op laat pakken, dat gaat echt te ver. Daarnaast zijn er een aantal dingen gebeurd die gewoon verdrietig en teleurstellend zijn. Waardoor wij nu ook niet helemaal meer veilig zijn. Wij bevinden ons nu in Addis Abeba! Dus geen zorgen daaromtrent!

Vijf maanden Ethiopië. Maar vijf maanden is genoeg om een mentaliteit, een attitude en een systeem te begrijpen. Zeker als je al vaker in Afrika bent geweest. Wij kunnen u niet alles vertellen en geloof ons, dat wilt u ook niet! Maar een ding kunnen we u wel verzekeren, namelijk dat onze aanwezigheid en ons vertrek beide zullen bijdragen aan een positieve verandering in de regio waar wij hebben gewerkt.

Te veel woorden

Te veel zinnen 

Te veel woorden draaien in mijn kop

Te veel mensen

Te veel draaien

Te veel mensen draaien eromheen

Te veel ogen

Te veel vragen

En de antwoorden die zijn er niet

Mag het licht uit!?!

Mag het licht uit?

Mag het licht uit

Als ik je in mijn armen sluit

Elize en Werner

PS:  Wij willen u danken voor het lezen van onze verhalen! Wij hebben uw reacties heel erg gewaardeerd en wellicht zal dit medium zich in de toekomst weer openen. Maar dan vanaf een andere plek in de wereld, waar ze ook ONZE hulp nodig hebben!